చైనాకు సవాల్ విసిరిన భారత్.. ఆ ఉపగ్రహాన్ని ఎలా ప్రయోగించింది.. ?

దిశ, ఫీచర్స్ : ఏప్రిల్ 19, 1975.. ఈ తేదీ భారతదేశం అంతరిక్షంలోకి దూసుకెళ్లిన చారిత్రక తేదీ. ఈ రోజున భారతదేశం తన మొదటి ఉపగ్రహం ఆర్యభట్టను ప్రయోగించింది. అయితే దాని ప్రయోగానికి అవసరమైన వనరుల కొరత కారణంగా, భారతదేశం సోవియట్ యూనియన్‌తో ఒప్పందం చేసుకుంది. దీని ప్రకారం సోవియట్ యూనియన్ తన రాకెట్‌తో భారత ఉపగ్రహాన్ని అంతరిక్షంలోకి పంపింది. నౌకలను ట్రాక్ చేయడానికి దాని ఓడరేవులను ఉపయోగించడానికి భారతదేశం అనుమతించింది. అయితే దీని తరువాతే భారతదేశం ఈ రోజున ఇతర దేశాల ఉపగ్రహాలను ప్రయోగించే రాకెట్లను సిద్ధం చేసింది. ఈ చారిత్రాత్మక సంఘటన వార్షికోత్సవం సందర్భంగా భారతదేశం మొదటి అంతరిక్ష విమానం కథను తెలుసుకుందాం.

బ్రిటిష్ వారి నుండి స్వాతంత్ర్యం పొందిన తరువాత మొదటి ప్రధాన మంత్రి పండిట్ జవహర్ లాల్ నెహ్రూ దేశంలో సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీని ప్రోత్సహించడం ప్రారంభించారు. డాక్టర్ హోమీ జహంగీర్ భాభా కృషితో దేశంలో అణుశక్తి కార్యక్రమం ప్రారంభమైంది. ఇందుకోసం 1948లో ఇండియన్ అటామిక్ ఎనర్జీ కమిషన్‌ను ఏర్పాటు చేశారు.

60 వ దశకంలో అమెరికా, సోవియట్ యూనియన్ మధ్య అంతరిక్ష కార్యక్రమాల కోసం రేసు ప్రారంభమైంది. భారతదేశం రాకెట్ ప్రయోగాన్ని మాత్రమే పరీక్షిస్తోంది. రాకెట్‌ను కేవలం 55 కిలోమీటర్ల ఎత్తుకు పంపడంలో భారత శాస్త్రవేత్తలు విజయం సాధించారు. ఇంతలో 1962 సంవత్సరంలో ఇండియన్ నేషనల్ కమిటీ ఫర్ స్పేస్ రీసెర్చ్ సెంటర్ ను స్థాపించారు. దాని తరువాత ISROగా ఉద్భవించింది.

ఉపగ్రహాలను ప్రయోగించే సదుపాయం పై తగ్గని ఉత్కంఠ ..

భారతదేశ అంతరిక్ష యాత్ర మొదటి పని ఉపగ్రహాన్ని ప్రయోగించడం. అయితే దీని కోసం ఉపగ్రహంతో పాటు, ప్రయోగ సౌకర్యాలు కూడా అవసరం. ఇస్రో స్థాపించిన సంవత్సరంలోనే దాని చీఫ్ డాక్టర్ విక్రమ్ ఎ సారాభాయ్ తన విద్యార్థులలో ఒకరైన యుఆర్ రావును కలుసుకున్నారు. శాటిలైట్ టెక్నాలజీ అభివృద్ధికి ప్రణాళికను సిద్ధం చేసే బాధ్యతను అతనికి అప్పగించారు. కొన్ని రోజుల తర్వాత యు.ఆర్.రావు ప్రణాళికను సమర్పించారు. దానిని నడిపించే బాధ్యతను డాక్టర్ సారాభాయికి అప్పగించారు.

1969 సంవత్సరంలో, రావు ఈ బాధ్యతను స్వీకరించారు. 20 మంది ఇంజనీర్ల బృందాన్ని తయారు చేసి ఉపగ్రహ రూపకల్పన ప్రారంభించారు. అమెరికా రాకెట్ స్కౌట్ నుంచి ప్రయోగించాల్సిన 100 కేజీల శాటిలైట్‌ని తయారు చేసేందుకు ప్లాన్ చేశారు. స్కౌట్ రాకెట్‌ను అద్దెకు తీసుకునేందుకు అమెరికా అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ నాసా సిద్ధమైంది.

సోవియట్ యూనియన్ తన సొంత ఉపగ్రహాన్ని ప్రయోగం..

ఉపగ్రహాన్ని తయారు చేసేందుకు సన్నాహాలు జరుగుతున్న సమయంలో అప్పటి ప్రధాని ఇందిరాగాంధీకి మాస్కో నుంచి సోవియట్ యూనియన్ ఉపగ్రహాన్ని ప్రయోగించడంలో భారత్‌కు సహాయం చేసేందుకు సిద్ధంగా ఉందని సందేశం వచ్చింది. విక్రమ్ సారాభాయ్ దీనికి అంగీకరించారు. సోవియట్ యూనియన్ రాయబారి నికోలాయ్‌తో జరిగిన సమావేశంలో తన మొత్తం ప్రణాళికను పంచుకున్నారు. దీనిపై నికోలాయ్ సోవియట్ యూనియన్ లాంచ్ వెహికల్ నుండి భారత ఉపగ్రహాన్ని ప్రయోగించడానికి అంగీకరించారు. అయితే చైనా ఉపగ్రహం కంటే భారత ఉపగ్రహం బరువు ఎక్కువగా ఉండాలనే షరతును ఉంచింది.

భారీ శాటిలైట్ల తయారీకి చైనాకు కండిషన్..

వాస్తవానికి సోవియట్ యూనియన్, చైనా మధ్య చీలిక ఉన్న కాలం ఇది. చైనా తన మొదటి ఉపగ్రహాన్ని ఏప్రిల్ 24, 1970న ప్రయోగించింది. సోవియట్ యూనియన్, అమెరికా, జపాన్, ఫ్రాన్స్ తర్వాత అలా చేసిన ఐదవ దేశంగా అవతరించింది. తమ ఉపగ్రహం అన్ని దేశాల ఉపగ్రహాల కంటే బరువైనదని, 173 కిలోలు ఉన్నదని చైనా గొప్పగా చెప్పుకుంది. చైనా ఉపగ్రహం బరువు సోవియట్ యూనియన్ ఉపగ్రహం స్పుత్నిక్ కంటే రెండింతలు. అందుకే భారీ ఉపగ్రహాలను తయారు చేయాలని సోవియట్ యూనియన్ చైనాకు షరతు విధించింది.

అయితే దీని కారణంగా భారతీయ శాస్త్రవేత్తల ముందు కొత్త సంక్షోభం వచ్చింది. ఎందుకంటే వారు 100 కిలోల ఉపగ్రహాన్ని సిద్ధం చేస్తున్నారు. అప్పటికీ పట్టు వదలకుండా 350 కిలోల శాటిలైట్ డిజైన్‌ను సిద్ధం చేసింది.

విక్రమ్ సారాభాయ్ మరణంతో పెద్ద షాక్..

ఇంతలో డిసెంబరు 1971లో విక్రమ్ సారాభాయ్ గుండెపోటుతో మరణించినందుకు భారతదేశ అంతరిక్ష కార్యక్రమానికి పెద్ద ఎదురుదెబ్బ తగిలింది. అప్పటికి అతని వయస్సు 52 సంవత్సరాలు, పూర్తిగా ఆరోగ్యంగా ఉన్నాడు. దీనికి కొన్ని సంవత్సరాల క్రితం భారత అణు కార్యక్రమ పితామహుడు డాక్టర్ హోమీ జహంగీర్ భాభా కూడా అనుమానాస్పద పరిస్థితుల్లో మరణించారు. డాక్టర్ సారాభాయ్ తర్వాత MGK మీనన్ ISRO తాత్కాలిక అధిపతిగా నియమించారు. 1972 సంవత్సరంలో పూర్తి కమాండ్ సతీష్ ధావన్‌కు అప్పగించారు.

మార్చి 1975లో ఉపగ్రహం సిద్ధం..

ఇంతలో అన్ని అడ్డంకులను పట్టించుకోకుండా భారతీయ శాస్త్రవేత్తలు ఎట్టకేలకు మార్చి 1975లో ఉపగ్రహాన్ని సిద్ధం చేశారు. ఇది ఎక్స్-రే జ్యోతిష్యం, వ్యవసాయ శాస్త్రం, సౌర భౌతిక శాస్త్రంలో ప్రయోగాలు చేయడానికి నిర్మించారు. ఈ ఉపగ్రహం 26-వైపుల పాలిహెట్రాన్‌ను కలిగి ఉంది. దీని వ్యాసం 14 మీటర్లు. ఈ ఉపగ్రహం అన్ని ముఖాల పైన, దిగువ మినహా సౌర ఘటాలతో కప్పి ఉన్నాయి. ఈ మిషన్ కోసం ప్రధాని ఇందిరా గాంధీ వెంటనే రూ. 3 కోట్ల బడ్జెట్‌ను సభ ఆమోదించారు.

జవహర్‌ను విడిచిపెట్టి, ఇందిరా గాంధీ ఆర్యభట్ట అనే పేరు..

ఉపగ్రహం సిద్ధంగా ఉన్నప్పుడు శాస్త్రవేత్తల బృందం పేరు పెట్టలేదని గ్రహించారు. ఆ తర్వాత దానికి ముగ్గురి పేర్లను సూచించారు. ఈ పేర్లు మైత్రి, ఇది భారతదేశం, సోవియట్ యూనియన్ మధ్య స్నేహం పేరుతో ప్రతిపాదించారు. దీనికి గొప్ప భారతీయ గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు ఆర్యభట్ట పేరు మీద ఆర్యభట్ట అని పేరు పెట్టాలని సూచించారు. మూడవ సూచన జవహర్, ఎందుకంటే భారతదేశ మొదటి ప్రధానమంత్రి పండిట్ జవహర్ లాల్ నెహ్రూ అంతరిక్ష పరిశోధన కోసం భారత జాతీయ కమిటీని స్థాపించారు. అప్పుడు ప్రధాని ఇందిరాగాంధీ జవహర్ పేరును ఎంపిక చేస్తారని అందరూ అనుకున్నారు. కానీ ఆమె భారత ఉపగ్రహానికి ఆర్యభట్ట అని పేరు పెట్టారు.

చివరికి ఆర్యభట్ట ప్రయోగ తేదీ 19 ఏప్రిల్ 1975న వచ్చింది. ఇది రష్యాలోని లాంచింగ్ సైట్ అయిన కపుస్టిన్ యార్ కాస్మోడ్రోమ్ నుండి ప్రారంభించారు. యూఆర్ రావు, ఇస్రో చీఫ్ సతీష్ ధావన్ సహా 30 మంది భారతీయ శాస్త్రవేత్తల బృందం రష్యాలో ఉంది. మధ్యాహ్నం 12 గంటలకు, కౌంట్‌డౌన్ 10 నుండి ప్రారంభమై 1కి చేరుకుంది. రష్యన్ ప్రయోగ వాహనం కాస్మోస్ 3-M ఆర్యభట్టతో బయలుదేరింది.

ప్రయోగించిన 12 నిమిషాల తర్వాత, రాకెట్ తన ప్రయాణం చివరి దశను ప్రారంభించింది. తక్కువ సమయంలో, అది ఆర్యభట్టను భూమికి 600 కిలోమీటర్ల ఎత్తులో ఉన్న అంతరిక్ష కక్ష్యలో ఉంచింది. మొదటి సిగ్నల్ అందిన వెంటనే, భారతదేశం విజయవంతంగా అంతరిక్షంలోకి అడుగుపెట్టినందున యుఆర్ రావుతో సహా భారతీయ శాస్త్రవేత్తలందరి కళ్ళు తడిగా మారాయి. ఆర్యభట్ట నాలుగు రోజులు మాత్రమే సంకేతాన్ని పంపగలిగినప్పటికీ, భారతదేశం ఖచ్చితంగా దాని ఆత్మలు ఇప్పుడు ఆకాశం కంటే ఎత్తులో ఎగురుతున్నాయని సంకేతం ఇచ్చింది.

ఈ ప్రయోగానికి, యు.ఆర్.రావు దర్శకత్వంలో భారతదేశం, సోవియట్ యూనియన్ మధ్య కుదిరిన ఒప్పందం ప్రకారం, సోవియట్ యూనియన్ భారతీయ ఓడరేవుల ద్వారా ఓడలను ట్రాక్ చేయడానికి ఓడలను ప్రారంభించే హక్కును పొందింది. ప్రతిఫలంగా సోవియట్ యూనియన్ అనేక ఉపగ్రహాలను ప్రయోగించడంలో భారతదేశానికి సహాయం చేసింది.