భ్రమల్లో - భ్రాంతుల్లో బతుకులు..

స్కిజోఫ్రెనియా ఒక అత్యంత తీవ్రమైన మానసిక రుగ్మత, దీనిలో ప్రజలు వాస్తవికతను అసాధారణంగా, తప్పుగా అర్థం చేసుకుంటారు. ఇది భ్రాంతులు, భ్రమలు, చాలా అస్తవ్యస్తమైన ఆలోచనలు, ప్రవర్తనల కలయికకు దారితీయవచ్చు.. ఫలితంగా చాలా మంది రోగుల రోజువారీ పనితీరును దెబ్బతీస్తుంది. ‘లాన్సెట్’  అధ్యయనం ప్రకారం 2017 లో ఏడుగురు భారతీయుల్లో ఒకరు వివిధ రకాలైన మానసిక రుగ్మతలతో బాధపడుతున్నారని తెలిపింది.

సాధారణంగా మానసిక వ్యాధుల చుట్టూ ఉన్న మూఢనమ్మకాలు నిర్మించే ప్రయత్నంలో భాగంగా మే 24ను ప్రపంచ స్కిజోఫ్రేనియా దినోత్సవంగా ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ ప్రకటించింది. 1910లో స్విస్ మనోరోగ వైద్యుడు డాక్టర్. పాల్ యూజెన్ బ్ల్యూలర్ దీనికి స్కిజోఫ్రెనియా‌గా నామకరణం చేశాడు.. ప్రపంచవ్యాప్తంగా 1 నుండి 2 శాతం మంది ఈ జబ్బుతో బాధపడుతున్నారని అంచనా. స్కిజోఫ్రెనియా అంటే మనస్సు విభజన అని అర్థం. కానీ స్కిజోఫ్రెనియా చుట్టూ ఉన్న ఒక సాధారణ అపోహ ఏమిటంటే, దానితో బాధపడుతున్న వ్యక్తులు స్ప్లిట్ పర్సనాలిటీ కలిగి ఉంటారని. ఇది పూర్తిగా అవాస్తవం. స్కిజోఫ్రెనియా రోగులకు అందరిలాగే ఒకే వ్యక్తిత్వం ఉంటుంది. స్కిజోఫ్రెనియా యుక్తవయస్సు ప్రారంభంలో లేదా కౌమారదశలో మొదలవుతుంది. స్త్రీల కంటే పురుషులు ఈ జబ్బుతో బాధపడే ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉంటుంది. పురుషులలో, స్కిజోఫ్రెనియా లక్షణాలు ఇంచుమించుగా తన 20వ సంవత్సరంలో.. అదే మహిళల్లోనైతే తన 20వ సంవత్సరం చివరిలో ప్రారంభమవుతాయి.

ఈ వ్యాధికి కారణాలు

స్కిజోఫ్రెనియా కారణమేమిటో తెలియదు, కానీ అనువంశికత , మెదడులోని రసాయన పదార్థాల అసమతుల్యత, సామాజిక పర్యావరణం మార్పుల కలయికలు రుగ్మత అభివృద్ధికి దోహదం చేస్తుందని పరిశోధకులు, వైద్యులు విశ్వసిస్తున్నారు. డోపమైన్, గ్లుటామేట్ అని పిలువబడే న్యూరోట్రాన్స్మిటర్లతో సహా కొన్ని సహజంగా సంభవించే మెదడు రసాయనాలతో సమస్యలు స్కిజోఫ్రెనియాకు దోహదం చేస్తాయి. స్కిజోఫ్రెనియా అనేది మెదడు వ్యాధిగా చాలా మంది సూచిస్తున్నారు.

ఈ వ్యాధి లక్షణాలు

స్కిజోఫ్రెనియా ఆలోచన (జ్ఞానం), ప్రవర్తన భావోద్వేగాలతో అనేక రకాల సమస్యలను కలిగి ఉంటుంది. సంకేతాలు, లక్షణాలు మారవచ్చు, కానీ సాధారణంగా భ్రమలు(Delusions) బ్రాంతులు (Hallucinations) లేదా అస్తవ్యస్తమైన ప్రసంగాన్ని కలిగి ఉంటాయి. పనితీరులో బలహీనమైన సామర్థ్యాన్ని ప్రతిబింబిస్తాయి. వీరు తనగూర్చి ఎవరో మాట్లాడుతున్నారని, తనను చూస్తూ నవ్వుతున్నారని, అవహేళనగా మాట్లాడుతున్నారని, పేపర్‌లో, టీవీల్లో తన గురించే వార్తలు వస్తున్నాయని, ఎవరో వెంబడిస్తున్నారని, చంపడానికి వస్తున్నారని, తన మీద నిఘా పెట్టారని, తనకు హాని లేదా వేధింపులకు గురి చేస్తున్నారని, కొన్ని సందర్భాల్లో తనకు అసాధారణమైన సామర్థ్యం లేదా కీర్తి ఉందనీ, లేదా పెను విపత్తు జరగబోతుందని ఆధారం లేకుండా భ్రమపడతారు, వీళ్లకు ఆధారాలు చూపించినప్పటికి, ఎట్టి పరిస్థితుల్లో నమ్మక, వాళ్ళే కరెక్ట్ అనుకుని మొండిగా కఠినంగా ప్రవర్తిస్తుంటారు. భ్రాంతులు కూడా ఇంతే .. మనస్సు లోపల లేదా వెలుపల నుండి శబ్దాలు వస్తున్నట్లు భ్రాంతి చెందడం, ఘ్రాణ భ్రాంతులు- చుట్టూ ఏదో వాసన వస్తోందని లేదా సొంత శరీరం నుండి వస్తోందని అనుకోవచ్చు, గస్టేటరీ హలూసినేషన్- తినే లేదా తాగేదానికి బేసి రుచి ఉందని భావించవచ్చు- స్పర్శ లేదా సోమాటిక్ భ్రాంతులు- చర్మం కింద కీటకాలు పారు తున్నట్లు అనిపించడం,

ఈ వ్యాధికి చికిత్సలు

స్కిజోఫ్రెనియా జీవితంలోని ప్రతి అంశాన్ని ప్రభావితం చేసే తీవ్రమైన సమస్యలకు దారి తీస్తుంది. ఉదాహరణకు..ఆత్మహత్య ప్రయత్నాలు, ఆత్మహత్య ఆలోచనలు లేదా హత్యలు, ఆందోళన రుగ్మతలు, అబ్సెసివ్-కంపల్సివ్ డిజార్డర్ (OCD), డిప్రెషన్. ఇతర మానసిక శారీరక సమస్యలు ఎదురయ్యే అవకాశం ఉంది. స్కిజోఫ్రెనియాకు జీవితకాల చికిత్స అవసరం. లక్షణాలు తగ్గినప్పటికీ. మందులు మానసిక సామాజిక చికిత్సతో పరిస్థితిని నిర్వహించడానికి సహాయపడుతుంది. కొన్ని సందర్భాల్లో, ఆసుపత్రిలో చేరడం అవసరం కావచ్చు. స్కిజోఫ్రెనియా చికిత్సలో అనుభవం ఉన్న మానసిక వైద్యుడు సాధారణంగా చికిత్సకు మార్గనిర్దేశం చేస్తాడు. ఈ చికిత్సకు మందులు మూలస్తంభం, మందుల ద్వారా మెదడు న్యూరోట్రాన్స్మిటర్ డోపమైన్‌ను ప్రభావితం చేయడం ద్వారా వ్యాధిని అదుపులోకి తేవడం జరుగుతుంది. స్కిజోఫ్రెనియా మందులు తీవ్రమైన దుష్ప్రభావాలను కలిగిస్తాయనే అపోహ ఉంది కాబట్టి, రోగులు వాటిని తీసుకోవడానికి ఇష్టపడరు. చికిత్సతో సహకరించడానికి ఇష్టపడటం ఔషధ ఎంపికను ప్రభావితం చేయవచ్చు. కానీ నేడు దొరుకుతున్న ఆధునికమైన కొత్త రకమైన ఆంటీ సైకోటిక్‌లు ఎలాంటి దుష్ప్రభావాలు లేకుండా మంచిగా పనిచేస్తున్నాయి, మందులు తీసుకోలేని వారికి కూడా ఇంజెక్షన్ల రూపంలో వైద్య సదుపాయాలు ఉన్నాయి.

(నేడు ప్రపంచ స్కిజోఫ్రెనియా దినోత్సవం)

డాక్టర్. బి కేశవులు ఎండీ.

న్యూరో సైకియాట్రీ, మానసిక వైద్య నిపుణులు

85010 61659